PSALMI

Лебедев С., Поспелова Р. Musica latina: Латинские тексты в музыке и музыкальной науке. — СПб.: Композитор, 2000, — 256 с.

Цифры в начале строк обозначают номера стихов псалма (версов) по критическому изданию Вульгаты Бонифация Фишера. Поскольку это издание не содержит пунктуации, мы поставили знаки препинания в учебных целях.

ERUCTAVIT COR MEUM (Ps 44)

¹ Eructavit cor meum verbum bonum. Dico ego: Opera mea — regi, ² Ltngua mea [est] calamus scribae velociter scribentis. ³ Speciosus forma [es] prae filiis hominum. Diffusa est gratia in labiis tuis. Propterea benedixit te Deus in aeternum. ⁴ Accingere gladio tuo super femur tuum, potentissime, ⁵ specie tua et pulchritudine tua. Et intende, prospere, procede et regna propter veritatem et mansuetudinem et iustitiam. Et deducet te mirabiliter dextera tua. ⁶ Sagittae tuae acutae — populi sub te cadent — in corde inimicorum regis. ⁷ Sedis tua, Deus, in saecula saeculi [est]. Virga directionis [est] virga regni tui. ⁸ Dilexisti iustitiam et odisti iniquitatem. Propterea unxit te Deus, Deus tuus, oleo laetitiae prae consortibus tuis. ⁹ Murra et gutta et cassia a vestimentis tuis, — a domibus eburneis, ex quibus delectaverunt te ¹⁰ Filiae regum in honore tuo. Adstitit regina a dextris tuis in vestitu deaurato circumdata varietate. ¹¹ Audi, filia, et vide et inclina aurem tuam, et obliviscere populum tuum et domum patris tui. ¹² Et concupiscet rex decorem tuum, quoniam ipse est dominus tuus et adorabunt eum. ¹³ Et filiae Tyri in muneribus [sunt]. Vultum tuum deprecabuntur divites plebis. ¹⁴ Omnis gloria eius filiae regis ab intus. In fimbriis aureis [est], ¹⁵ circumamicta [est] varietatibus. Adducentur regi virgines post eam. Proximae eius adferentur tibi, ¹⁶ adferentur in laetitia et exultatione, adducentur in templum regis. ¹⁷ Pro patribus tuis nati sunt tibi filii. Constitues eos principes super omnem terram. ¹⁸ Memor ero nominis tui in omni generatione et generatione,— propterea populi confitebuntur tibi in aeternum et in saeculum saeculi.

⁴ potentissime; Antiphonale Monasticum: potestìssime.
⁵ deducei te mirabiliter dextera tua; cp. Ps iuxta Haebr.: et docebìt te terribilia dextera tua; ср. Псалтирь: "И десница Твоя покажет Тебе дивные дела".
¹⁰ in vestitu deaurato circumdata varietate; ср. Ps iuxta Haebr.: in diademate aureo; cp. СП: "в Офирском золоте". Офир — полулегендарная страна в восточной Индии, известная добычей золота и драгоценных камней.
¹² et adorabunt eum; ср. ps iuxta Hebr.: et adora eum; СП: "и ты поклонись ему".
¹² Пунктуация и канонич. деление на строфы в стихах 12-13 сомнительны (двойственный смысл); похожая проблема в стихе 6.
¹³ Тир (Tyrus) — древний финикийский город. Отличался богатством и роскошью, но вместе с тем упадком нравов.
¹⁴ ab intus — снаружи (букв. отвне); СП: "внутри".

MISERERE MEI, DEUS (Ps 50)

³ Miserere mei, Deus, secundum magnam misericordiam tuam et secundum multitudinem miserationum tuarum. Dele iniquitatem meam. ⁴ Amplius lava me ab iniquitate mea, et a peccato meo munda me. ⁵ Quoniam iniquitatem meam ego cognosco, et peccatum meum contra me est semper. ⁶ Tibi soli peccavi et malum coram te feci, ut iustificeris in sermonibus tuis, et vincas cum iudicaris. ⁷ Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum, et in peccatis concepit me mater mea. ⁸ Ecce enim veritatem dilexisti. Incerta et occulta sapientiae tuae manifestasti mihi. ⁹ Asparges me hysopo et mundabor. Lavabis me et super nivem dealbabor. ¹⁰ Auditui meo dabis gaudium et laetitiam. Exultabunt ossa humiliata. ¹¹ Averte faciem tuam a peccatis meis, et omnes iniquitates meas dele. ¹² Cor mundum crea in me, Deus, et spiritum rectum innova in visceribus meis. ¹³ Ne proicias me a facie tua, et spiritum sanctum tuum ne auferas a me. ¹⁴ Redde mihi laetitiam salutaris tui, et spiritu principali confirma rae. ¹⁵ Docebo iniquos vias tuas, et impii ad te convertentur. ¹⁶ Libera me de sanguinibus, Deus, Deus, salutis meae. Exultabit lingua mea iustitiam tuam. ¹⁷ Domine, labia mea aperies, et os meum adnuntiabit laudem tuam. ¹⁸ Quoniam si voluisses sacrificium, dedissem utique. Holocaustis non delectaberis. ¹⁹ Sacrificium Deo spiritus contribulatus [est]. Cor contritum et humiliatum Deus non spernet. ²⁰ Benigne fac, Domine, in bona voluntate tua Sion, et aedificentur muri Hierusalem. ²¹ Tunc acceptabis sacrificium iustitiae, oblationes et holocausta. Tunc inponent super altare tuum vitulos.

⁹ asparges = asperges.
¹³ proicias = projicias.
¹⁷ adnuntiabit = annuntiabit.
¹⁹ nоn spernet; Antiphonale Monasticum: nоn despicies.

MISERERE MEI, DEUS (Ps 56)

² Miserere mei, Deus, miserere mei, quoniam in te confidit anima mea. Et in umbra alarum tuarum sperabo, donec transeat iniquitas. ³ Clamabo ad Deum altissimum, Deum qui benefecit mihi. ⁴ Misit de caelo et liberavit me, dedit in obprobrium conculcantes me. Misit Deus misericordiam suam et veritatem suam, ⁵ et eripuit animam meam de medio catulorum leonum. Dormivi conturbatus. Filii hominum dentes eorum arma et sagittae, et lingua eorum gladius acutus. ⁶ Exaltare super caelos Deus, et in omnem terram gloria tua [est]. ⁷ Laqueum paraverunt pedibus meis, et incurvaverunt animam meam. Foderunt ante faciem meam foveam, et inciderunt in eam. ⁸ Paratum cor meum, Deus, paratum cor meum. Cantabo et psalmum dicam. ⁹ Exsuige gloria mea, exsurge psalterium et cithara, exsurgam diluculo. ¹⁰ Confitebor tibi in populis, Domine. Psalmum dicam tibi in gentibus, ¹¹ quoniam magnificata est usque ad caelos misericordia tua, et usque ad nubes veritas tua. ¹² Exaltare super caelos Deus et super omnem terram gloria tua [est].

⁴ obprobrium — opprobrium.

DEUS, IN ADIUTORIUM (Ps 69)

² Deus, in adiutorium meum intende! Domine, ad adiuvandum me festina! ³ Confiindandur et revereantur qui quaerunt animam meam. ⁴ Avertantur retrorsum et erubescant qui volunt mihi mala. Avertantur statim erubescentes qui dicunt mihi: Euge, euge! ⁵ Exultent et laetentur in te omnes qui quaerunt te, et dicant: Semper magnificetur Deus! qui diligunt salutare tuum. ⁶ Ego vero egenus et pauper. Deus, adiuva me! Adiutor meus et liberator meus es tu, Domine; ne moreris!

VENITE, EXULTEMUS (Ps 94)

¹ Venite, exultemus Domino, iubilemus Deo salutari nostro, ² praeoccupemus faciem eius in confessione, et in psalmis iubilemus ei. ³ Quoniam Deus magnus Dominus [est], et rex magnus super omnes deos. ⁴ Quia in manu eius fines terrae, et altitudines montium ipsius sunt. ⁵ Quoniam ipsius est mare et ipse lecit illud, et siccam manus eius formaverunt. ⁶ Venite, adoremus et procidamus, et ploremus ante Dominum qui fecit nos. ⁷ Quia ipse est Deus noster, et nos populus pascuae eius, et oves manus eius. ⁸ Hodie, si vocem eius audieritis, nolite obdurare corda vestra ⁹ sicut in inritatione, secundum diem temptationis in deserto, ubi temptaverunt me patres vestri. Probaverunt me et viderunt opera mea. ¹⁰ Quadraginta annis offensus fui generationi illi et dixi: Semper errant corde! ¹¹ Et isti non cognoverunt vias meas, ut iuravi in ira mea, si intrabunt in requiem meam.

⁹ inritatione = irritatione.

CANTATE DOMINO CANTICUM NOVUM (Ps 95)

¹ Cantate Domino canticum novum, cantate Domino omnis terra. ² Cantate Domino, benedicite nomini eius. Adnuntiate diem de die salutare eius. ³ Adnuntiate inter gentes gloriam eius, in omnibus populis mirabilia eius, ⁴ quoniam magnus Dominus et laudabilis valde. Terribilis est super omnes deos, ⁵ quoniam omnes dii gentium daemonia, at vero Dominus caelos fecit. ⁶ Confessio et pulchritudo in conspectu eius, sanctimonia et magnificentia in sanctificatione eius. ⁷ Adferte Domino patriae gentium, adferte Domino gloriam et honorem, ⁸ adferte Domino gloriam nomini eius. Tollite hostias et introite in atria eius. ⁹ Adorate Dominum in atrio sancto eius. Commoveatur a facie eius universa terra. ¹⁰ Dicite in gentibus quia Dominus regnavit, etenim correxit orbem qui non movebitur. Iudicabit populos in aequitate. ¹¹ Laetentur caeli et exultet terra, commoveatur mare et plenitudo eius. ¹² Gaudebunt campi et omnia quae in eis sunt. Tunc exultabunt omnia ligna silvarum ¹³ a facie Domini quia venit, quoniam venit iudicare terram. Iudicabit orbem terrae in aequitate et populos in veritate sua.

⁷ adferte = afferte.

CANTATE DOMINO CANTICUM NOVUM (Ps 97)

¹ Cantate Domino canticum novum, quoniam mirabilia fecit. Salvavit sibi dextera eius et brachium sanctum eius [est]. ² Notum fecit Dominus salutare suum. In conspectu gentium revelavit iustitiam suam. ³ Recordatus est misericordiae suae et veritatem suam domui Israhel. Viderunt omnes termini terrae salutare Dei nostri. ⁴ Iubilate Domino omnis terra, cantate et exultate et psallite. ⁵ Psallite Domino in cithara, in cithara et voce psalmi, ⁶ in tubis ductilibus et voce tubae corneae, iubilate in conspectu regis Domini. ⁷ Moveatur mare et plenitudo eius, orbis terrarum et qui habitant in eo. ⁸ Flumina plaudent manu. Simul montes exultabunt ⁹ a conspectu Domini, quoniam venit iudicare terram. Iudicabit orbem terrarum in iustitia et populos in aequitate.

² salutare — субстантивное употребление инфинитива; СП: "спасение".
⁵ СП: "Пойте Господу с гуслями" (!).
⁹ venit; возможна двоякая грам. трактовка: как praes.ind.act. и как perf.ind.act.

BEATUS VIR QUI TIMET DOMINUM (Ps 111)

¹ Beatus vir qui timet Dominum. In mandatis eius volet nimis. ² Potens in terra erit semen eius. Generatio rectorum benedicetur. ³ Gloria et divitiae in domo eius [est], et iustitia eius manet in saeculum saeculi. ⁴ Exortum est in tenebris lumen rectis. Misericors [est] et miserator et iustus [est]. ⁵ Iucundus homo qui miseretur et commodat. Disponet sermones suos in iudicio. ⁶ Quia in aeternum non commovebitur. ⁷ In memoria aeterna erit iustus. Ab auditione mala non timebit. Paratum [est] cor eius sperare in Domino. ⁸ Confirmatum est cor eius. Non commovebitur donec dispiciat inimicos suos. ⁹ Dispersit, dedit pauperibus. Iustitia eius manet iti saeculum saeculi. Cornu eius exaltabitur in gloria. ¹⁰ Peccator videbit et irascetur. Dentibus suis fremet et tabescet. Desiderium peccatorum peribit.

⁷ paratum cor eius sperare; переводить sperare сущ.

IN EXITU ISRAHEL (Ps 113)

¹ In exitu Israhel de Aegypto, domus Iacob de populo barbaro. ² Facta est Iudaea sanctificatio eius, Israhel potestas eius. ³ Mare vidit et fugit, Iordanis conversus est retrorsum. ⁴ Montes exultaverunt ut arietes, colles sicut agni ovium. ⁵ Quid est tibi mare quod fugisti? Et tu, Iordanis, quia conversus es retrorsum? ⁶ Montes exultastis sicut arietes, et colles sicut agni ovium? ⁷ A facie Domini mota est terra, a facie Dei Iacob. ⁸ Qui convertit petram in stagna aquarum et rupem in fontes aquarum. ⁹ Non nobis Domine, non nobis, sed nomini tuo da gloriam ¹⁰ super misericordia tua et veritate tua. Nequando dicant gentes: Ubi est Deus eorum? ¹¹ Deus autem noster in caelo. Omnia, quaecumque voluit, fecit: ¹² simulacra gentium argentum et aurum, opera manuum hominum. ¹³ Os habent et non loquentur. Oculos habent et non videbunt. ¹⁴ Aures habent et non audient. Nares habent et non odorabuntur. ¹⁵ Manus habent et non palpabunt. Pedes habent et non ambulabunt. Non ciamabunt in gutture suo. ¹⁶ Similes illis fiant qui faciunt ea, et omnes qui confidunt in eis. ¹⁷ Domus Israhel speravit in Domino, — adiutor eorum et protector eorum est. ¹⁸ Domus Aaron speravit in Domino, — adiutor eorum et protector eorum est. ¹⁹ Qui timent Dominum, speraverunt in Domino, — adiutor eorum et protector eorum est. ²⁰ Dominus memor fuit nostri et benedixit nobis: benedixit domui Israhel, benedixit domui Aaron, ²¹ benedixit omnibus qui timent Dominum pusillis cum maioribus. ²² Adiciat Dominus super vos, super vos et super filios vestros. ²³ Benedicti vos Domino qui fecit caelum et terram: ²⁴ caelum caeli Domino, terram autem dedit filiis hominum. ²⁵ Non mortui laudabunt te Domine, neque omnes qui descendunt in infernum, ²⁶ sed nos, qui vivimus, benedicimus Domino ex hoc nunc et usque in saeculum.

¹⁴ odorabuntur; Antiphonale Monasticum: odorabunt.
¹⁵ adiciat = adjiciat.

NISI DOMINUS AEDIFICAVERIT DOMUM (Ps 126)

¹ Nisi Dominus aedificaverit domum, in vanum laboraverunt qui aedificant eam. Nisi Dominus custodierit civitatem, frustra vigilavit qui custodit. ² Vanum est vobis ante lucem surgere: surgite postquam sederitis, qui manducatis panem doloris. Cum dederit dilectis suis somnum, ³ ecce hereditas Domini, filii — mercis, fructus ventris. ⁴ Sicut sagittae in manu potentis, ita filii excussorum. ⁵ Beatus vir qui implebit desiderium suum ex ipsis, non confundentur cum loquentur inimicis sius in porta.

¹ custodit; ср. Antiphonale Monasticum: custodit eam.

DE PROFUNDIS CLAMAVI (Ps 129)

¹ De profundis clamavi ad te, Domine: ² Domine exaudi vocem meam! Fiant aures tuae intendentes in vocem deprecationis meae! ³ Si iniquitates observabis, Domine, Domine, quis sustinebit? ⁴ Quia apud te propitiatio est. Propter legem tuam sustinui te, Domine. Sustinuit anima mea in verbum eius. ⁵ Speravit anima mea in Domino. ⁶ A custodia matutina usque ad noctem speret Israhel in Domino, ⁷ quia apud Dominum misericordia, et copiosa apud eum redemptio, ⁸ et ipse redimet Israhel ex omnibus iniquitatibus eius.

LAUDATE DOMINUM DE CAELIS (Ps 148)

¹ Laudate Dominum de caelis, laudate eum in excelsis. ² Laudate eum omnes angeli eius, laudate eum omnes virtutes eius. ³ Laudate eum sol et luna, laudate eum omnes stellae et lumen, ⁴ Laudate eum caeli caelorum, et aquae omnes, quae super caelos sunt, ⁵ Laudent nomen Domini. Quia ipse dixit, et facta sunt, ipse mandavit et creata sunt. ⁶ Statuit ea in saeculum et in saeculum saeculi, praeceptum posuit et non praeteribit. ⁷ Laudate Dominum de terra, dracones et omnes abyssi. ⁸ Ignis, grando, nix, glacies, spiritus procellarum, quae faciunt verbum eius, ⁹ Montes et omnes colles, ligna fructifera et omnes cedri, ¹⁰ Bestiae et universa pecora, serpentes et volucres pinnatae, ¹¹ Reges terrae et omnes populi, principes et omnes iudices terrae, ¹² Iuvenes et virgines, senes cum iunioribus laudent nomen Domini, ¹³ Quia exaltatum est nomen eius solius, ¹⁴ Confessio eius super caelum et terram, Et exaltabit cornu populi sui. Hymnus omnibus sanctis eius, filiis Israhel, populo adpropinquanti sibi.

⁴ et aquae omnes, quae super caelos sunt — по Antiphonale Monasticum. Cp. текст в Вульгате: et aqua quae super caelum est. Далее указаны разночтения с текстом, использованным А. Волконским в его произведении «148 псалом» для трех голосов, органа и литавры.
⁶ У Волконского: statuit ea in aeternum, et in saeculis saeculi.
¹⁰ У Волконского pennatae.
¹³ eius пропущено у Волконского.
¹⁴ super caelum; у Волконского super caelus (явная опечатка).
¹⁴ exaltabit; у Волконского exaltavit.
¹⁴ Israhel; у Волконского Israel.
¹⁵ adpropinquanti; у Волконского appropinquanti.
¹⁴ В конце у Волконского добавлено Alleluia.

CANTATE DOMINO CANTICUM NOVUM (Ps 149)

¹ Cantate Domino canticum novum, laus eius in ecclesia sanctorum. ² Laetetur Israhel in eo qui fecit eum, et filii Sion exultent in rege suo. ³ Laudent nomen eius in choro, in tympano et psalterio psallant ei, ⁴ quia beneplacitum est Domino in populo suo, et exaltabit mansuetos in salute. ⁵ Exultabunt sancti in gloria, laetabuntur in cubilibus suis. ⁶ Exaltationes Dei in gutture eorum, ⁷ et gladii ancipites in manibus eorum. Ad faciendam vindictam in nationibus, increpationes in populis. ⁸ Ad alligandos reges eorum in conpendibus, et nobiles eorum in manicis ferreis. ⁹ Ut faciant in eis iudicium conscriptum, gloria haec est omnibus sanctis eius.

⁸ conpendibus = compendibus.

LAUDATE DOMINUM IN SANCTIS EIUS (Ps 150)

¹ Laudate Dominum in sanctis eius, laudate eum in firmamento virtutis eius. ² Laudate eum in virtutibus eius, laudate eum secundum multitudinem magnitudinis eius. ³ Laudate eum in sono tubae, laudate eum in psalterio et cithara ⁴ Laudate eum in tympano et choro, laudate eum in cordis et organo. ⁵ Laudate eum in cymbalis bene sonantibus, laudate eum in cymbalis iubilationis. ⁶ Omnis spiritus laudet Dominum!

⁵ bene sonantibus; Antiphonale Monasticum: benesonantibus.